Deniz Harp Okulu

Deniz Harp Okulu, 1773 yılında İstanbul Kasımpaşa'da kurulmuş olan ve halen İstanbul Tuzla'da bulunan Türk Deniz Kuvvetleri'ne muharip subay yetiştiren eğitim kurumudur.

Tarihçe

Deniz Harp Okulu'nun temelini teşkil eden ve Tersane Hendesehanesi adını taşıyan okul, 1773 yılında III. Mustafa zamanında kurulmuş olup, daha ziyade gemi kaptanlarının da katıldığı bir kurs niteliğindedir. Kasımpaşa'daki bir kalyonda açılan bu kursta düzlem geometri ve seyir dersleri gösterilmiştir.
Ülkede ilim ve eğitimin yayılmasının gerektiğine inanan III.Mustafa, 1773 yılında Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa emrinde bir Tersane Hendesehanesinin açılması için Baron de Tott'u görevlendirmiştir. Ak sakallı gemi kaptanlarının da içlerinde bulunduğu yaşları ilerlemiş öğrenciler, üç ay sonra düzlem geometrisinin dört kuralını arazi üzerinde uygulayabilecek, irtifa ölçebilecek ve rota çizebilecek seviyeye gelmişlerdir. Altmış yaşındaki öğrencilere yeterli görülerek bu alandaki çalışmalara son verilmiş; III. Mustafa ile Baron de Tott, bu öğretimin uygulamalar yoluyla zaman içinde mükemmelleştirilmesini kararlaştırmışlardır.


Karada açılan ilk deniz okulu; Hendesehane veya Hendesehane-i Bahri adıyla, Baron de Tott'un tavsiyesi ve Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa'nın gayretleriyle 1776 yılı Şubat ayında Kasımpaşa'da Tersane-i Amire'nin "Darağacı" denilen semtinde kurulmuştur.


1782-1783 yıllarında, tersanedeki hendesehanenin dar olması ve ihtiyacı karşılamaması nedeniyle, tersane sahasında birkaç odalık yeni bir mühendishane binası yaptırılmıştır. Üç yıllık süre ile eğitim/ öğretim yapacak olan okul, Mühendishane-i Bahri-i Hümayun adı ile 22 Ekim 1784'te yeni binasında faaliyete başlamıştır. 1795'te iki kısma ayrılan okulun; birinci kısmında güverte subayı, ikinci kısmında ise gemi inşa subayı yetiştirilmiştir.
1821 yılında meydana gelen yangında okul binası da yanmış ve 1822 yılında Tersanede Parmakkapı civarında bulunan Errehane (Bıçkı mağazası) binası tadil edilerek okul buraya taşınmıştır.


Kasımpaşa'daki şimdiki Taş Havuzlar mevkiindeki taş havuzun inşaatıyla ilgili olarak; II.Mahmut'un Divanhane'ye gelişi sırasında, geçici olarak okulun seyr-i sefain kısmının Heybeliada'ya nakli kararlaştırılmıştır. Okul, Heybeliada'da II.Mahmut tarafından yaptırılan Kalyoncu Kışlası'na taşınmıştır.
Okulun; Heybeliada'daki yeni binaya nakledildiği 1838 yılında, Meclis-i Bahriye ve Hükümet tarafından okulla ilgili olarak çıkarılan kanunnameden, eğitim/öğretim faaliyetine esaslı bir programla başlandığı anlaşılmaktadır.
Tanzimat'la birlikte Mekteb-i Bahriye adıyla anılmaya başlanan okul, Kasımpaşa'daki binasında 12 yıl kadar kalmış ve daha sonra son kez Heybeliada'ya nakledilmiş, 1850 yılında ise Heybeliada'daki eski Bahriye Kışlası'na taşınmasına karar verilmiştir. Okul binası 34 odalı olup, 150 öğrencisi bulunmaktadır. Ayrıca okulda 30 yataklı bir hastane, eczane, matbaa, mücellithane ve büyük bir kütüphane mevcuttur. Öğretim İngiliz sistemine göre yapılmakta olup, bazı dersler İngiliz Öğretmen tarafından okutulmaktadır.
Bu dönemde okulun; Mekteb-i Bahriye-i Şahane, Mekteb-i Fünun-i Bahriye, Mekteb-i Fünun-i Bahriye-i Şahane gibi isimlerle anıldığı görülmektedir.
Sultan Abdülaziz döneminde okula alınan öğrenci sayısı artırılmış ve eğitim/öğretim hususlarında da gelişmeler kaydedilmiştir. Çağın teknolojik yenililikleri paralelinde, öğretim programları yeniden ele alınmış, güverte ve inşaiyye sınıfları yanında buhar sınıfı kurulmuştur. Böylece okul; 4 yılı idadi, 2 yılı harbiye, 2 yılı da eğitim gemilerinde olmak üzere 8 yıllık eğitim veren bir kurum görünümü kazanmıştır.


II. Meşrutiyet sonrasında; İngiltere Deniz Harp Okulu örnek alınarak hazırlanan yeni eğitim/öğretim sistemi, 1909 yılından itibaren uygulamaya konulmuştur.


Balkan Savaşı yıllarında, okulun mevcut eğitim sisteminde değişikliğe gidilmiştir. Buna göre 4 yıl süreli Bahriye Mektebi'nden mezun olanlar, 1 yıl okul gemisinde "Deniz Talebesi" olarak, müteakiben 3 yıl donanmada "Mühendis" olarak eğitim görüp daha sonra Üsteğmen rütbesi ile asıl görevlerine başlamaktadırlar. Bu dönemde okul; "Ada Mektebi" adıyla sadece eğitim açısından değil, sosyal hayat açısından da Türkiye'nin en nitelikli okulu olma özelliğini kazanmıştır.


Cumhuriyet döneminde; Bahriye Mektebi'ne ilk olarak 1924 yılında Güverte, Makine ve Katip sınıflarında okutulmak üzere öğrenci alınmıştır. Bu dönemde Güverte ve Makine sınıfları için öğretim süresi, 1 yılı hazırlık sınıfı olmak üzere 4 yıldır. Mezun olanlar, okul gemisinde "Deniz Talebesi" olarak gördükleri bir yıllık eğitimi müteakip mühendis (Teğmen) rütbesi ile donanmada göreve başlamaktadır.


Genelkurmay Başkanlığı'nın 27 MAYIS 1928 tarihli emri ile "Heybeliada Bahriye Mektebi", "Deniz Lisesi" adını alarak askeri liselerin müfredat programları uygulamaya konulmuştur. 1928'de başlanan bu yeni eğitim/öğretim biçimi sadece 2 yıl uygulanmış, Deniz Lisesi ve Deniz Çekirdek Okulu Heybeliada'daki tesislerde tekrar birleştirilerek adı "Deniz Harp Okulu ve Lisesi" olmuştur.
İkinci Dünya Savaşı'nda Almanların Balkanları işgal etmeye başladığı 1941 yılının 23 Mayıs'ında, okul Mersin'e taşınarak Piyade Kışlasına yerleştirilmiştir. Okul, tekrar Heybeliada'ya taşındığı 9 Eylül 1946 tarihine kadar burada kalmıştır.
1953 yılına kadar Deniz Harp Okulu'nun eğitim/öğretim süresi, 1 yılı teorik öğretimle okulda ve 1 yılı pratik eğitimle donanmada değerlendirilmek şeklinde 2 yıldır. 1953 yılından itibaren 4 yıllık layn sistemine geçilmiştir. 1969-1970 eğitim/öğretim yılında eğitim ilk 3 yılı öğrenci, 4 ncü yılı Layn Okulu ve 1970-1971 yılından itibaren de Subay Temel İhtisas adı altında subay olarak Sınıf Okullarında okunacak şekilde yeniden düzenlenmiştir.


1974-1975 eğitim/öğretim yılından itibaren öğretim süresi 4 yıla çıkarılmak suretiyle, eğitim/öğretim sistemi; Elektrik-Elektronik, Makine, Yöneylem Araştırması-Yönetim, Kontrol Sistemleri, Gemi İnşa, Oşinografi, Uluslararası İlişkiler bilim dalları çerçevesinde şekillendirilmiş ve ilk mezunlar 1977-1978 yılında verilmiştir.


1984 yılında eğitim-öğretim sistemi yeniden değerlendirilmiş; bilimsel ve teknolojik gelişmelere paralel olarak Yöneylem Araştırması/Yönetim, Makine ve Elektrik/Elektronik (Muhabere, Bilgisayar, Kontrol, Elektrik) ana bilim dallarında eğitim/öğretime 1986-1987 yılında başlanmıştır.


Heybeliada'daki tesislerin gelişen eğitim sistemlerinin gereklerini bina ve tesis yönünden karşılayamaması, ulaşım sorunları ve Türk Donanması'nın deniz subayı ihtiyacının artması; Deniz Harp Okulu'nun istenen özelliklere uygun, geniş bir alana taşınmasını gündeme getirmiştir. Bu maksatla, TUZLA'da hazine arazileri ile istimlak edilen parsellerle 750 dönüm tutan Tuz Burnu Yarımadası'nda yeni bir Deniz Harp Okulu'nun inşası için 28 TEMMUZ 1977 tarihinde merhum Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından temel atılmıştır
Tuzla'daki modern Deniz Harp Okulu tesisleri, 31 Temmuz 1985 tarihinde Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından hizmete açılmış ve Heybeliada'daki tesisler Deniz Lisesi Komutanlığı'na devredilmiştir.


1988-1989 yılında üç bilimsel dalda ilk mezunlar verilmiştir. 1990 yılının başında Harp Okulları'nın statüsü ve 1462 sayılı Harp Okulları Kanunu'nun 2 nci maddesinde yer alan "Lisans Düzeyinde Eğitim" kavramı tartışılmaya başlanmıştır. Genelkurmay Başkanlığı'nca, Harp Okulu'ndan mezun olacak subaylara herhangi bir fakültede lisans tamamlama eğitimine gerek duymayacak şekilde belli bir dalda lisans düzeyi eğitim/öğretim verilmesi emredilmiştir. Bu emir üzerine YÖK'ün mühendislik çerçeve programı Boğaziçi, İTÜ ve ODTÜ programları da gözden geçirilerek yeniden düzenlenen programlar 1991-1992 yılında uygulanmaya başlanmış ve 1993-1994 yılında ilk mezunlar verilmiştir.


1992-1993 yılından itibaren sivil lise mezunlarından bayan öğrenciler de alınmaya başlanmıştır. Dost ve Müttefik ülkeler ile yapılan askeri eğitim işbirliği anlaşmaları çerçevesinde, özellikle Türki Cumhuriyetlerden olmak üzere 1993-1994 yılından itibaren misafir askeri öğrenci alınmaya başlanmıştır.
1993-1994 yılında başlamak üzere Elektrik/Elektronik ana dalı alt opsiyonu olan "Kontrol ve Bilgisayar Mühendisliği" dalı ikiye ayrılarak Kontrol Sistemleri ve Bilgisayar Mühendisliği haline dönüştürülmüştür.


1995-1996 yılında birinci sınıftan başlamak üzere "Gaye-2000" adlı uygulamaya konulan yeni program ile Deniz Harp Okulu müfredatları STCW-95 Sözleşmesine (Uluslararası Gemi Adamı Yetiştirme Programı) uyumlu hale getirilerek meslek ve yabancı dil dersleri arttırılmış, dört yıllık kredi saat toplamları azaltılmış, proje dersi tek yarı yıldan iki yıla yayılmış, Meteoroloji ve İstihbarat dersleri ilave edilmiş ve birinci sınıfın Savaş Beden Eğitim Dersi 15.30'dan önceki haftalık ders programına alınmıştır.


Deniz Piyade ve İstihkam sınıfı yetiştirmek üzere, 1995-1996 yılında başlatılmak üzere dış kaynaktan birinci sınıfa erkek öğrenci almaya başlanmış, ancak; müteakip yıl bu amaçla öğrenci alınmasından vazgeçilmesine rağmen 1997-1998 yılında mezun olan sınıftan itibaren Deniz Piyade ve İstihkam sınıfı subay mezun edilmeye başlanmıştır.


1996-1997 yılında mezun olan öğrencilere "Subay Diploması" ile birlikte mühendislik unvan ve yetkilerini de içeren ayrı bir "Lisans Diploması" da verilmiştir.


17 MAYIS 2000 tarihinde yürürlüğe giren 4566 sayılı yeni Harp Okulları Kanunu ile Öğretim Başkanlığı'nın teşkilat ve kadroları yeniden düzenlenmiştir. Bu kapsamda; Öğretim Başkanı Dekan olarak değiştirilmiş, mühendislik diploması veren dallar bölüm olarak yeniden kurulmuş ve bölümlere bağlı Ana Bilim Dalları açılarak bölüm sayısı 4'ten 9'a çıkarılmıştır. Aynı kanun gereğince; Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacına yönelik bilim dallarında, 2001-2002 yılından itibaren lisansüstü eğitim/öğretim vermek ve bilimsel araştırmalar yapmak üzere "Deniz Bilimleri ve Mühendisliği Enstitüsü " kurulmuştur.
Deniz Harp Okulu NİSAN 2004 ayından itibaren üniversiteler arasında uluslar arası işbirliğini teşvik ederek, öğrencilerin ve eğitimcilerin karşılıklı değişimi ve Avrupa Birliği ülkelerindeki çalışmaların ve alınan derecelerin akademik olarak tanınması amacını taşıyanERASMUS projesine dahil olmuştur.
2004-2005 Eğitim ve Öğretim yılında Sahil Güvenlik Komutanlığı adına yetiştirilmek üzere öğrenci alınmaya başlanmış olup bu öğrenciler mezun olduklarında Sahil Güvenlik Komutanlığı kadrolarında görev yapacaklardır